አራቱ የወላይታ ባህላዊ ጎጆ ቤት አይነቶችና አሠራራቸው

 የወላይታ ባህላዊ ጎጆ ቤቶች ከተለያዩ ዓላማዎች ጋር የሚገነቡ ሲሆን፣ አራቱ ዋነኛ ዓይነቶች እና ባህላዊ ገጽታዎቻቸው እንደሚከተለው ናቸው፡-

 1. ዙፋ ከተማ (የእህል መጋዘን ጎጆ)

   - ዋናው አላማ እህልን ከእርሽኝ፣ እርጥበት እና የተፈጥሮ አደጋዎች ለመጠበቅ ነው።  

   - ከሜጋይ(ልዩ የሣር ዓይነት) እና ከእንጨት የተሰራ ሲሆን፣ ብዙውን ጊዜ ከመሬት ጉዳች በላይ ይገኛል ።  

   - የሚወገቡት በክብ ወይም በአራት ማእዘን ቅርጽ ነው።  

2. ሜሾ ኬታ (የአንደበት ጎጆ) 

   - ለቤተሰብ መኖሪያ የሚያገለግል ሲሆን፣ የወላይታ ቤተሰቦች ዋና መኖሪያ ቤት ነው።  

   - የሚሠራው ከሜጋይ እና ከዛፍ ቅርንጫፎች ሲሆን፣ የኮንክ ቅርጽ ጣሪያ አለው ።  

   - ውስጡ ለመፍላት፣ ለመብላት እና ለማዘውተር የተለያዩ ክፍሎች ይገኛሉ።  

 3. ጉላንታ ከተማ (የማኅበራዊ ጉባኤ ጎጆ)

   - ይህ የማኅበራዊ ክስተቶች (ስነስርዓት፣ ውይይት፣ በዓላት) ለማከናወን የሚጠቅም ትላልቅ ጎጆዎች ናቸው።  

   - ከተለመደው የአንደበት ጎጆ የበለጠ ትልቅ እና የተጨማሪ ድጋፍ ምሰሶዎች አሉት ።  

   - ብዙውን ጊዜ በመንደሩ መሃል ይገኛል።  

4. ቡራሬ  ኬታ (ጊዜያዊ መጠለያ)

   - ለግብርና፣ የግጦሽ ተጉዞ ወይም የተወሰነ ጊዜ መኖሪያ የሚያገለግል።  

   - ቀላል እና በፍጥነት የሚሰራ ሲሆን፣ ከቅርንጫፎች፣ ከሣር እና ከሌሎች ተፈጥሯዊ እቃዎች የተሰራ ነው ።  

   - ከተፈለገ በቀላሉ ሊበጃ ወይም ሊቀየር ይችላል።  

### ባህላዊ ገጽታዎች  

- ቁሳዊ እቃዎች:-  አብዛኛውን ጊዜ ከተፈጥሮ የሚገኙ እቃዎች እንደ ሜጋይ፣ እንጨት እና ግጥሚያ ይጠቀማሉ ።  

- አሰራ፡  የጎጆዎቹ አሰራር ከወላይታ አካባቢያዊ አየር ንብረት ጋር የሚስማማ ሲሆን፣ ለሙቀት መከላከያ እና ለእርጥበት መቋቋም የተስተካከለ ነው።  

- ማህበራዊ አስተዋፅዖ:- እያንዳንዱ የጎጆ ዓይነት የተለየ የማህበራዊ እና የቤተሰብ ሚና አለው።  

ተጨማሪ ዝርዝራትን ከፍተኛ የባህል ጥናቶች ውስጥ ማግኘት ይቻላል ።