‎#የኢትዮጵያ_ታሪካዊ_ክፍለ_ሀገራት_እና_የአውራጃዎቻቸው_ዝርዝር_(ከ1942 እስከ 1995 ዓ.ም. ድረስ

‎     ኢትዮጵያ  በታሪኳ ውስጥ የተለያየ የአስተዳደር ክፍፍልን ተጠቅማለች። ከ1995 ዓ.ም. በፊት የነበረው ዋናው የአስተዳደር መዋቅር በ**ክፍለ-ሀገራት** (Provinces) የተከፋፈለ ሲሆን፣ እነዚህም በየራሳቸው ወደ #አውራጃዎች (Awrajjas) ይከፋፈሉ ነበር።

‎     የኢትዮጵያ ታሪካዊ ክፍለ-ሀገራት እና  ቢሆንም፣ ከዐፄ ኃይለ ሥላሴ ዘመን አጋማሽ (በተለይም ከ1942 ዓ.ም. በኋላ) እስከ 1995 ዓ.ም. ድረስ የነበሩት ዋና ዋና ክፍለ-ሀገራት እና በውስጣቸው የነበሩ አንዳንድ የአውራጃ ስሞች ከዚህ በታች ቀርበዋል፦

‎

‎                   1. #አርሲ (Arsi)

‎#አውራጃዎች: - ጭላሎ፣ ጨንጨፎ፣ አርባጉጉ፣ አሰቦት፣ ዲደዓ፣ ወዘተ.

‎

‎                   2. #ባሌ (Bale)

‎   ይህ ክፍለ-ሀገር በ1960 ዓ.ም. ከሐረርጌ ተነጥሎ የተመሰረተ ሲሆን፣ በዋናነት የባሌ ጠቅላይ ግዛት አመፅ (1963-1968) ማዕከል ነበር።

‎አውራጃዎች:-  ጋሴራ፣ ጀና፣ ቀርሳ፣ ወዘተ.

‎

‎                 3. #በጌምድር (Begemder)

‎    ዋና ከተማዋ ጎንደር ነበረች። ታሪካዊቷን ጎንደርን የያዘች ክፍለ-ሀገር ናት።

‎#አውራጃዎች: - ደምቢያ፣ ዋገራ፣ አርማጭሆ፣ ጭልጋ፣ በለሳ፣ ወገራ፣ ወዘተ.

‎

‎                  4. #ኤርትራ (Eritrea)

‎   በ1962 ዓ.ም. ከኢትዮጵያ ጋር ሙሉ በሙሉ ከተዋሃደች በኋላ 14ኛዋ ክፍለ-ሀገር ሆና ነበር።

‎#አውራጃዎች: - አስመራ፣ አኮርዳት፣ ምፅዋ፣ ከረን፣ ወዘተ.

‎

‎                    5. ገሙ ጎፋ (Gemu Gofa)

‎    በደቡብ ኢትዮጵያ የምትገኝ፣ በተፈጥሮ ውበትና በባህል ብዝሃነት የታወቀች።

‎#አውራጃዎች:- ገሙ፣ ጎፋ፣ ኮንሶ፣ ዳውሮ

‎  ማስታወሻ:- ዳውሮ ከጥንት ወላሞ አውራጃ አካል ሆነው በሲዳሞ ክፍለ-ሀገር ሥር ነበር። በኃላ የራሱን አውራጃ መዋቅር ተቀብሎ ወደ ገሙ-ጎፋ ክፍለ-ሀገር ተቀላቀለ።

‎

‎                    6. #ጎጃም (Gojjam)

‎     ታሪካዊና ባህላዊ ጠቀሜታ ያላት፣ በሰማያዊ አባይ ወንዝ የተከበበች።

‎#አውራጃዎች:-  ምዕራብ ጎጃም፣ ምስራቅ ጎጃም፣ ምናባቴ፣ ደምበጫ፣ ወዘተ.

‎

‎                   7. #ሐረርጌ (Hararghe)

‎   በምስራቅ ኢትዮጵያ የምትገኝ፣ ሐረር ከተማ ማዕከሏ የነበረች፣ የንግድና የባህል ማዕከል።

‎#አውራጃዎች:-  አዋሽ፣ ጨርጨር፣ ኢሙ፣ ጂጂጋ፣ ወዘተ.

‎

‎                    8. #ኢሉባቦር (Illubabor)

‎     በምዕራብ ኢትዮጵያ የምትገኝ፣ በቡና ምርት የምትታወቅ።

‎#አውራጃዎች:-  ጋምቤላ፣ መተኬል፣ ቡኖ በደሌ፣ ወዘተ.

‎

‎                    9. ከፋ (Kaffa)

‎    በደቡብ ምዕራብ ኢትዮጵያ የምትገኝ፣ የጥንት የመንግሥት ሥርዓት የነበራትና የቡና መገኛ።

‎#አውራጃዎች:- ቦሻ፣ ሻካ፣ ምጂ፣ ወዘተ.

‎

‎                  10. ሸዋ (Shewa)

‎     የንጉሠ ነገሥቱ ዋና መቀመጫ አዲስ አበባን ያቀፈች ስለነበረች እጅግ በጣም አስፈላጊ ክፍለ-ሀገር ነበረች።

‎#አውራጃዎች:-  መንዝ፣ ተጉለትና አንጾኪያ፣ ይፋት፣ ፈጠጋር፣ መርሐ ቤቴ፣ ሞረትና ጅሩ፣ ሙገር፣ ወዘተ.

‎

‎                   11. #ሲዳሞ (Sidamo)

‎     በደቡብ ኢትዮጵያ የምትገኝ፣ በርካታ ብሔረሰቦችን ያቀፈች።

‎#አውራጃዎች:- ቦረና፣ ገዴኦ፣ ቡርጂ፣ አማሮ፣ ወላይታ (በወቅቱ የወላሞ አውራጃ በመባል የሚታወቅ)፣ ኮሬ፣ ወዘተ.

‎

‎                    12. #ትግራይ (Tigray)

‎       በሰሜን ኢትዮጵያ የምትገኝ፣ የራሷ ረጅም ታሪክና ባህል ያላት ክፍለ ሀገር።

‎#አውራጃዎች:- አጋመ፣ እንደርታ፣ ተምቤን፣ ስሜን፣ ፀለምት፣ ፀገዴ፣ ወዘተ.

‎

‎                    13. #ወለጋ (Welega)

‎      በምዕራብ ኢትዮጵያ የምትገኝ፣ በኦሮሞ ብሔር የሚታወቅ።

‎#አውራጃዎች:-  ሊሙ፣ ለቃ ነቀምቴ፣ ሰዩ፣ ቄለም፣ ወዘተ.

‎

‎                     14. #ወሎ (Wollo)

‎      በሰሜንና በማዕከላዊ ኢትዮጵያ መካከል ድልድይ የነበረች።

‎#አውራጃዎች:-  ያጁ፣ ወድራ፣ ለጋምቦ፣ ቦረና (ወሎ)፣ ወዘተ.

‎

‎#ማስታወሻዎች:  አዲስ አበባ እና ሌሎች የተወሰኑ  ከተማዎች በደርግ ዘመን ከክፍለ-ሀገራት ተነጥለው የተለዩ የአስተዳደር ክፍሎች ሆነው ተመዝግበው ነበር።

‎

‎      ከ1995 ዓ.ም. በኋላ በሥራ ላይ የዋለው የፌዴራል ሥርዓት አገሪቱን ወደ ዘጠኝ ክልሎች (Regional States) እና ሁለት ልዩ ከተማ አስተዳደሮች (Chartered Cities - አዲስ አበባ እና ድሬዳዋ) ከፍሏል። እነዚህ ክልሎች በዋነኝነት በብሔር-ቋንቋ ማንነት ላይ የተመሰረቱ ሲሆን፣ ከቀድሞዎቹ ክፍለ-ሀገራት የተለየ የአስተዳደር መዋቅር ነበራቸው።

‎      ከ2014 ዓ.ም ጀምሮ ደግሞ በፊት አንድ ክልል የነበረው (የደቡብ ብሔር ብሔረሰቦችና ህዝቦች ክልላዊ መንግሥት) አራት ክልላዊ መንግሥት ሆነው  ሲደራጅ  የክልሎች ቁጥር ወደ 12 ከፍ ብሏል። በፊት ልዩ ከተማ አስተዳደር የነበሩ ሁለት ከተሞች (አዲስ አበባ እና ድሬዳዋ ) ምንም ዓይነት የመዋቅር ለውጥ አልተደረገባቸውም።

‎          ለዘመናት በኢትዮጵያ ፖለቲካ እየተበደለና በሚሾመው መንግሥት ሁሉ እየተጨቆነ የቆየው የሃምሳ ነገሥታት ሀገር፤ ከ26 ሚሊዮን በላይ የህዝብ ቁጥር ያለው ታላቁ የወላይታ ብሔር ከ1995 ዓ.ም  ጀምሮ እየጠየቀ ያለው ራስን በራስ የማስተዳደር (የክልል አደረጃጀት) ጥያቄ  አዎንታዊ መልስ ካገኘ  የወላይታ  ብሔራዊ ክልላዊ መንግሥት 13ኛ ክልል ሆነው ይመዘገባል።

‎

‎በወላይታ ሁለንተናዊ የሚዲያ አገልግሎት ማዕከል ተዘጋጅቶ የቀረበ ሰኔ 19 ቀን 2017 ዓ.ም።

‎ለበለጠ መረጃ:-

‎                  Facebook:- https://www.facebook.com/share/1EZRVzrQtr/

‎

‎     

‎

‎

‎